Η Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΤΑ) μπήκε για τα καλά σε ρυθμούς μεταρρύθμισης με τη δημιουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ), των ενώσεων Δήμων και Κοινοτήτων καθώς και τη δημιουργία Συμπλεγμάτων Κοινοτήτων. Μετά τις πρόσφατες εκλογές τον περασμένο Ιούνιο, έχει δημιουργηθεί μία νέα δυναμική για την ΤΑ με πολλές νέες και υφιστάμενες προκλήσεις.

Οι προκλήσεις άπτονται θεμάτων όπως λειτουργίας, οικονομικής διαχείρισης, δομής και στελέχωσης, τεχνογνωσίας, συνεργασίας, επικοινωνίας, κοινής κουλτούρας (σε επίπεδο προσωπικού και κοινωνίας) και άλλα. Αναμενόμενο μάλλον λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της αλλαγής, της ανανέωσης των Αιρετών Μελών και του αρχικού σταδίου στο οποίο χρονικά βρισκόμαστε σε σχέση με τη Μεταρρύθμιση στην ΤΑ. Όπως σε κάθε αλλαγή η ανάγκη για οργάνωση και σωστή διαχείριση αποτελεί μονόδρομο. Ο φόβος του αγνώστου και ο όγκος των προκλήσεων μεγεθύνει την ανησυχία και οφείλουν οι αρμόδιοι να τη χειριστούν αποτελεσματικά.

Πιο κάτω δεν θα καταπιαστώ με το αν οι προκλήσεις είναι τεράστιες ή διαχείρισιμες. Αυτά αποτελούν δεδομένα που διαφέρουν για κάθε Οργανισμό ΤΑ. Επίσης, σημασία πρέπει να δοθεί στην προσπάθεια διαχείρισης της Αλλαγής εστιάζοντας σε δράσεις προς όλους τους συμμέτοχους. Επομένως, καταγράφονται πιο κάτω λύσεις ή μέθοδοι που ενισχύουν εύστοχα, παραγωγικά και με γνώμονα τα καλώς νοούμενα συμφέροντα όλων των εμπλεκομένων.

1. Αναγκαίο πρώτο βήμα είναι η καταγραφή και επικοινωνία του κοινού Οράματος για κάθε Οργανισμό ΤΑ καθώς και τις Αξίες που αποτελούν τη βάση για το Όραμα. Αυτά οφείλουμε να τα επικοινωνήσουμε τόσο εσωτερικά στο προσωπικό και εργαζόμενους όσο και στην Κοινωνία. Αναγκαίο μιας και οι δύο ομάδες, καλούνται να προσαρμοστούν και να λειτουργήσουν κάτω από μία νέα ενιαία λογική, από τη μια διατηρώντας τον τοπικό χαρακτήρα και από την άλλη λειτουργώντας στη νέα σύνθεση όπως αυτή προκύπτει από τη μεταρρύθμιση.
2. Κάθε Οργανισμός ΤΑ, επηρεάζει και επηρεάζεται από μέλη της Κοινωνίας, του Κράτους, του προσωπικού, των Αιρετών, των χρηστών των υποδομών του (π.χ. εργαζόμενοι σε ένα Δήμο), τους νυν και πρώην κάτοικους, τους αποδήμους, τους Οργανισμούς που δραστηριοποιούνται εντός των ορίων, κλπ. Όλοι αυτοί οι Συμμέτοχοι και Επηρεαζόμενοι μπορούν να αξιοποιούνται αποτελεσματικά για να ενισχύσουν την επίλυση προβλημάτων και τη δομημένη διαχείριση των προκλήσεων. Ο κάθε συμμέτοχος έχει λίγο ή περιορισμένο ενδιαφέρον για αυτά που συμβαίνουν και έχει μικρή ή ισχυρή δύναμη να επηρεάσει τις αλλαγές. Η αξιοποίηση της δύναμης ή του ενδιαφέροντος αποτελεί τη βάση δημιουργίας πλάνου επικοινωνίας με τους συμμέτοχους.
3. Μέσα από την μεταρρύθμιση έχουν προκύψει νέοι ρόλοι όπως του Αντιδημάρχου και του Κοινοτάρχη Συμπλέγματος. Απαραίτητο στήριγμα στην εν λόγω προσπάθεια αποτελεί ο σωστός καταμερισμός ρόλων και ευθυνών. Ο κάθε ρόλος εστιάζει σε συγκεκριμένα αποτελέσματα, δείκτες ή/και διαχείριση διαδικασιών. Ο καταμερισμός πρέπει να εστιάζει στην αποκέντρωση και στον ξεκάθαρο καθορισμό αποτελέσματος. Παρατίθεται συνειρμικά η γνωστή ισορροπία στη διοίκηση που ξεκινά από τον Προγραμματισμό, συνεχίζει με την Οργάνωση, ακολουθεί η Υλοποίηση μέσα από Διοικητικές και Ηγετικές δράσεις και στο τέλος Ελέγχεται το αποτέλεσμα σε σχέση με το επιθυμητό. Τονίζεται δε, η ανάγκη του καθορισμού του επιθυμητού αποτελέσματος, του τρόπου και του χρόνου ελέγχου, από τα αρχικά στάδια, δηλαδή από τη διαδικασία του προγραμματισμού.
4. Η κατανόηση της σημασίας της δομημένης Επικοινωνίας και κατ’ επέκταση της δημιουργίας πλάνου επικοινωνίας με τους Συμμέτοχους αποτελεί πυλώνα επιτυχίας κυρίως όταν αυτά επιτυγχάνονται έχοντας ως βάση της επικοινωνίας το Όραμα και τις Αξίες. Η αμφίδρομη επικοινωνία και η Εμπλοκή των συμμετεχόντων στην προσπάθεια διαχείρισης της αλλαγής αποδεδειγμένα μειώνει τις αντιστάσεις και τις καθυστερήσεις. Αναφέροντας την «Εμπλοκή» σε αυτή την περίπτωση, επιθυμώ να τονίσω τη σημασία του αμφίδρομου διαλόγου της κατανόησης αντιλήψεων και συλλογής ιδεών. Ο κάθε συμμέτοχος εμπλέκεται και συνεισφέρει στην προσπάθεια βάσει χρονικών και άλλων παραμέτρων.
5. Μέσα από τις αναμενόμενες αντιστάσεις και διαφωνίες γύρω από τη μεταρρύθμιση, οφείλουμε να κατανοήσουμε κάτι που όλοι έστω και εν μέρει συμφωνούμε. Ο τρόπος λειτουργίας της ΤΑ πριν τη Μεταρρύθμιση δεν θα μπορούσε να συνεχίσει. Η αλλαγή ήταν μονόδρομος και επιζητούμε τη βέλτιστη δυνατή υλοποίηση όπως έχει οριστεί και όπως έχει ήδη ξεκινήσει να υλοποιείται.
6. Σε συνέχεια του πιο πάνω, επιβάλλεται τα πρώτα βήματα που ορίζονται να είναι σχετικά εύκολα ώστε όλοι να συνειδητοποιήσουν ότι η αλλαγή έχει ξεκινήσει και να αποκτηθεί η ανάλογη αισιοδοξία και δυναμική για τη συνέχεια. Ευκολότερο να το λέμε από τι είναι πραγματικά στην πράξη. Δεν παύει όμως τα λιγότερο δύσκολα πρώτα βήματα να προσθέτουν στο θετικό αποτέλεσμα.
7. Συνοψίζοντας όλα τα σημεία πιο πάνω, η αλλαγή απαιτεί διαχείριση! Απαιτεί δηλαδή Πλάνο με ορόσημα (χρονικά όρια για κάθε παραδοτέο), ευθύνες, σημεία ελέγχου και επικοινωνία. Με την έναρξη της υλοποίησης του πλάνου, εντοπίζονται κενά, παραλήψεις ή/και λάθη από τα οποία αντλούνται συμπεράσματα ώστε η προσαρμογή όπου χρειάζεται του πλάνου να γίνεται σοφότερα. Η σωστή ετοιμασία του πλάνου που θα περιλαμβάνει όλα τα πιο πάνω αυξάνει την οργάνωση και τη συνεργασία για το καλό της κάθε κοινωνίας και της Κύπρου γενικότερα!

Τίποτα δεν αναμένεται να επιτευχθεί στη μεταρρύθμιση χωρίς κόπο, χρόνο, σκέψη  και συνεργασία. Στην πιο πάνω σύντομη αναφορά παρατίθεται μία γενική ανάλυση κύριων μεθόδων που θα ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα κατά την υλοποίηση.

Καλή επιτυχία!

Χάρης Ταπάκης

Σύμβουλος – Εκπαιδευτής